Vân Đồn, với vị thế chiến lược và tiềm năng thiên nhiên vượt trội, đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên phát triển mới. “Chìa khóa thể chế” – những cơ chế và chính sách đặc thù được Trung ương và tỉnh Quảng Ninh thống nhất xây dựng – không chỉ nhằm tháo gỡ rào cản hiện tại mà còn mở đường cho Đặc khu kinh tế (ĐKKT) này trở thành động lực tăng trưởng quan trọng của vùng Đông Bắc.
Tầm nhìn chiến lược – Kiến tạo đặc khu kinh tế mới của Quốc gia
Trong hơn một thập kỷ qua, tỉnh Quảng Ninh đã kiên trì theo đuổi khát vọng phát triển Khu kinh tế (KKT) Vân Đồn thành đặc khu kinh tế thế hệ mới – định hình Vân Đồn trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo, tài chính và du lịch cao cấp của khu vực.
Vị thế địa lý và tiềm năng tự nhiên
Vân Đồn sở hữu diện tích khoảng 2.171,33km2, hội tụ đầy đủ các yếu tố “thiên thời, địa lợi “. Khu vực này nằm trong Vịnh Bái Tử Long xinh đẹp, có nhiều đảo đá vôi và hang động đẹp, nối liền với Vịnh Hạ Long – Di sản, Kỳ quan thiên nhiên thế giới.
Về mặt địa kinh tế, Vân Đồn giữ vị trí chính trị chiến lược quan trọng đối với Việt Nam và quốc tế. Vị trí này nằm trên đường trung chuyển chiến lược từ khu vực Đông Á xuống Đông Nam Á, kết nối ASEAN – Trung Quốc, và thuộc khu vực hợp tác “Hai hành lang, một vành đai” kinh tế Việt – Trung, cũng như hành lang kinh tế Nam Ninh – Singapore và khu hợp tác liên vùng Vịnh Bắc Bộ.
Chính những thuận lợi này đã tạo ra sự khác biệt và nổi trội cho Vân Đồn, được Trung ương nhìn nhận và định hướng phát triển thành khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực, có sức mạnh cạnh tranh toàn cầu và trở thành đặc khu kinh tế thế hệ mới của Việt Nam Ngay từ năm 2007, khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển Vân Đồn thành khu kinh tế tổng hợp, Quảng Ninh đã xác định đây là “dự án chiến lược đặc biệt” mang tầm cỡ của đất nước.
Diện mạo hạ tầng và thành tựu ban đầu
Với sự quan tâm đầu tư của Trung ương và tỉnh, Vân Đồn đã hình thành diện mạo mới với hệ thống hạ tầng đồng bộ. Đến nay, đặc khu đã có sân bay quốc tế, đường cao tốc kết nối đồng bộ, cảng biển và hệ thống khu chức năng đang dần được hoàn thiện.
Về công tác quy hoạch, UBND tỉnh đã chỉ đạo lập và phê duyệt 12 đồ án quy hoạch phân khu, và Ban Quản lý KKT tỉnh đã tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt 43 quy hoạch chi tiết. Ông Vũ Đức Hưởng, Chủ tịch UBND đặc khu Vân Đồn, cho biết các khu vực được định hướng phát triển và thu hút đầu tư đến năm 2030 cơ bản đã phủ xong quy hoạch phân khu, đáp ứng yêu cầu quản lý và làm cơ sở xúc tiến kêu gọi vốn đầu tư.
Tính đến thời điểm hiện tại, KKT Vân Đồn đã thu hút được 64 dự án đầu tư sử dụng vốn ngoài ngân sách được phê duyệt, với tổng vốn đăng ký trên 63.000 tỷ đồng (trong đó có 61 dự án vốn đầu tư trong nước và 3 dự án vốn FDI).
Nền kinh tế và đời sống dân sinh tại KKT Vân Đồn không ngừng tăng.
• Tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân giai đoạn 2020-2024 đạt 25,9%/năm.
• Giá trị sản xuất hết năm 2024 đạt 16.379 tỷ đồng.
• Thu nhập bình quân đầu người năm 2024 đạt 117,5 triệu đồng/người/năm
• Cơ cấu kinh tế năm 2024 có sự chuyển dịch mạnh mẽ: Công nghiệp – xây dựng tăng từ 37,7% (2020) lên 50,1% (2024); dịch vụ tăng từ 30% (2020) lên 32,3% (2024); nông – lâm – thủy sản giảm từ 32,2% (2020) xuống 17,6% (2024).
Nhu cầu cấp thiết về “chìa khoá thể chế”
Dù đạt được những thành tựu phát triển kinh tế và an sinh xã hội không thể phủ nhận, song đặt trong kỳ vọng và tầm vóc của một “vùng động lực phát triển quốc gia” vẫn chưa thực hiện được.
Các dự án động lực tại Vân Đồn chưa đồng bộ, cơ chế thu hút đầu tư còn hạn chế, và quan trọng nhất là khu vực này chưa thu hút được nhà đầu tư chiến lược cho một dự án quy mô tầm cỡ.
Chính vì những lý do này, Trung ương và tỉnh Quảng Ninh đã thống nhất xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù cho đặc khu kinh tế Vân Đồn, xem đây là “chìa khóa thể chế” để mở ra đột phá cho giai đoạn phát triển mới.
Ông Trương Mạnh Hùng, Trưởng Ban Quản lý KKT tỉnh, nhận định: Cơ chế đặc thù không chỉ nhằm tháo gỡ rào cản thể chế, mà còn để thử nghiệm mô hình quản trị hiện đại, minh bạch, hiệu quả hơn. Đây được coi là phép thử quan trọng trong công cuộc cải cách hành chính và xây dựng thể chế phát triển năng động, hội nhập quốc tế của Việt Nam.
Quá trình xây dựng đề án đặc thù
Việc xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù cho Vân Đồn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết Đại hội XVI của Đảng bộ tỉnh, nhiệm kỳ 2025-2030, gắn liền với chiến lược phát triển Vùng đồng bằng sông Hồng và tam giác tăng trưởng Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh.
Để đảm bảo căn cứ pháp lý, cơ sở khoa học và thực tiễn, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 3852/QĐ-UBND ngày 14/10/2025 thành lập Tổ công tác xây dựng Đề án thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho ĐKKT Vân Đồn. Đồng chí Bùi Văn Khắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, giữ vai trò Tổ trưởng Tổ công tác.
Theo Tổ công tác, Đề án được tập trung vào 3 quan điểm phát triển:
1. Phát triển KT-XH nhanh và bền vững: Dựa trên 3 trụ cột “Tự nhiên – văn hóa – con người”, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, và tận dụng hiệu quả hệ thống hạ tầng kỹ thuật đã và đang được đầu tư.
2. Phát triển mang tính đột phá: Tập trung vào các ngành nghề có lợi thế cạnh tranh, thu hút các dự án du lịch, dịch vụ chất lượng cao, nhằm sớm hoàn thành các điểm nhấn về du lịch, dịch vụ hiện đại, tạo hiệu ứng lan toả.
3. Kết hợp chặt chẽ KT-XH với QP-AN: Bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời giữ vững ổn định chính trị, trật tự xã hội.
2. Tiếp Cận Quốc Tế Trong Xây Dựng Chính Sách
Đề án cơ chế, chính sách cho KKT Vân Đồn được xây dựng dựa trên kinh nghiệm và xu thế hội nhập quốc tế. Cách tiếp cận này sử dụng phương pháp so sánh với các đặc khu kinh tế thành công trên thế giới như Hồng Kông, Ma Cao, Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, UAE.
Mục tiêu là xây dựng cơ chế đảm bảo rõ ràng, đơn giản, áp dụng hiệu quả, và quan trọng là hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người dân và nhà đầu tư. Đề án cũng phân tích và làm rõ các yếu tố tác động toàn diện trên các mặt kinh tế – xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh, với cam kết dài hạn vì sự phát triển bền vững của đặc khu.
Hiện nay, dự thảo Đề án đã hoàn thành và được báo cáo Bộ Tài chính trình Thường trực Chính phủ xem xét
Đề án đề xuất 8 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù, với 23 chính sách thành phần. Những chính sách này nhằm tạo ra một hành lang pháp lý vượt trội, bao trùm nhiều lĩnh vực.
1. Thu hút đầu tư.
2. Quản lý đất đai.
3. Phát triển kinh tế biển.
4. Tài chính – ngân sách.
5. Xuất nhập cảnh.
6. Nguồn nhân lực.
7. Mô hình chính quyền đặc khu.
Các cơ chế, chính sách này được xây dựng theo phân lớp ngành nghề. Từ đó, Đề án xác định được các lĩnh vực ngành nghề ưu tiên, có ảnh hưởng lan tỏa để tập trung khuyến khích phát triển, và có ưu đãi đặc thù cho nhà đầu tư.
Cơ chế đột phá kinh tế & tài chính
Trong 8 nhóm chính sách đặc thù, nổi bật là các cơ chế nhằm tạo cú hích lớn về thương mại và tài chính.
• Thành lập Khu Thương mại Tự do (Free Trade Zone): Đây là một trong những cơ chế nổi bật nhất, đi kèm với các chính sách ưu đãi về thuế, hải quan
• Ưu đãi Thuế và Đất đai Có Trọng tâm: Đề án nhấn mạnh rằng ưu đãi về thuế và đất đai chỉ tập trung vào một số lĩnh vực, ngành nghề mũi nhọn. Điều này nhằm đảm bảo hiệu quả đầu tư và thu hút đúng đối tượng nhà đầu tư
• Đẩy mạnh Kinh tế Mũi nhọn: Đề án thúc đẩy mạnh mẽ các ngành kinh tế trọng tâm, bao gồm: du lịch cao cấp, dịch vụ tài chính – logistics, công nghiệp công nghệ cao
Cơ chế quản lý linh hoạt và phân quyền
Để đảm bảo Đặc khu Vân Đồn có thể vận hành hiệu quả như một trung tâm kinh tế hiện đại, Đề án đề xuất các cơ chế về quản lý và tổ chức
• Cơ chế quản lý đất đai linh hoạt: Cơ chế này gắn với quy hoạch sử dụng đất đồng bộ
• Trao quyền chủ động cao hơn cho chính quyền đặc khu: Chính quyền đặc khu sẽ được trao quyền chủ động hơn trong việc phê duyệt, quản lý dự án và thu hút nhà đầu tư
Điều này thể hiện nỗ lực thử nghiệm mô hình quản trị hiện đại và hiệu quả.
Cơ chế thu hút nhân lực và khách Quốc tế
Một yếu tố then chốt để phát triển các ngành dịch vụ và du lịch cao cấp là chính sách về xuất nhập cảnh
• Thí điểm mở rộng chính sách miễn thị thực nhập cảnh (visa exemption policy): Việc này được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho khách quốc tế, đặc biệt là du khách cao cấp.
Tác động dự kiến và vai trò đòn bẩy kép
Những tiềm năng, lợi thế và thành tựu phát triển kinh tế của Vân Đồn thời gian qua là minh chứng cho sự nhìn nhận đúng đắn của Trung ương về một đặc khu kinh tế thế hệ mới, phát triển đa ngành, đa lĩnh vực.
Cơ chế đặc thù được kỳ vọng sẽ trở thành “đòn bẩy kép”.
Đề án nhấn mạnh phát triển kinh tế biển phải gắn liền với việc bảo vệ chủ quyền, an ninh. Hướng đi này vừa khai thác tiềm năng kinh tế, vừa đảm bảo phát triển bền vững, xanh và smart.
Ông Trần Hoàng Vũ, Tổng Giám đốc CEO Vân Đồn, bày tỏ niềm tin: Khi cơ chế đặc thù được ban hành, nhà đầu tư sẽ chủ động hơn, linh hoạt hơn trong triển khai các dự án quy mô lớn, từ đó tạo ra chuỗi giá trị mới và lan tỏa phát triển cho cả vùng Đông Bắc.
Với việc thành lập Tổ công tác xây dựng Đề án (14/10/2025) do Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Văn Khắng làm Tổ trưởng, Quảng Ninh kỳ vọng cơ chế này sẽ mở đường thể chế cho các nhà đầu tư và loạt dự án tỷ USD, cũng như hệ thống hạ tầng động lực đang tăng tốc tại đặc khu.
Cơ chế, chính sách đặc thù được xây dựng không chỉ vì lợi ích nội tại của Quảng Ninh mà còn gắn với chiến lược lớn hơn.
Nó được xác định là nhiệm vụ trọng tâm gắn với chiến lược phát triển Vùng đồng bằng sông Hồng và tam giác tăng trưởng Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh.
Với sự đồng hành của Trung ương, sự chủ động của Quảng Ninh và niềm tin của người dân, Vân Đồn đang sẵn sàng cho một “hành trình cất cánh”, khẳng định vị thế mới của đất nước trên bản đồ kinh tế khu vực.
Việc thí điểm các cơ chế này, bao gồm cả mô hình quản trị hiện đại, là phép thử quan trọng, mở ra khả năng nhân rộng thể chế phát triển năng động, hội nhập quốc tế của nước ta.
Đây chính là yếu tố thu hút các nhà đầu tư chiến lược tìm kiếm một môi trường đầu tư minh bạch, linh hoạt và được phân quyền cao.
Xem thêm: Các dự án bất động sản tại Vân ĐồnHotline tư vấn cho nhà đầu tư: 0919 686 686